Projects
Education for Peace
Date: June – December 2004
Funded by: Bi-communal Development Programme, funded by USAID and UNDP and executed by UNOPS
Role of AKTI in the project: Coordinator for the Greek Cypriot Community
Other partners: POST RI from the Turkish Cypriot Community
Screening of school textbooks to identify historical myths that may encourage conflict across the communities in Cyprus while initiating dialogue among educators.
“ΕΚΠAIΔΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΡHΝΗ”
ΙΟYΝΙΟΣ 2004 – ΔΕΚEΜΒΡΙΟΣ 2004
Tο πρόγραμμα “Εκπαίδευση για την Ειρήνη” είναι ένα δικοινοτικό πρόγραμμα που υλοποιήθηκε από την ΑΚΤΗ-Κέντρο Μελετών και Έρευνας σε συνεργασία με την Τουρκοκυπριακή οργάνωση POST Ερευνητική Ομάδα Προγραμμάτων (www.postteam.org).
Το πρόγραμμα είχε ως κύριους στόχους:
1. Tον εντοπισμό, στα σχολικά βιβλία, των στοιχείων εκείνων που προωθούν τη βία και την αντιπαράθεση ανάμεσα στις δύο κοινότητες του νησιού και την ανάπτυξη εισηγήσεων για το ξεπέρασμα αυτών των προβλημάτων. Η προώθηση της ειρηνικής συμβίωσης μέσα από την εκπαίδευση ήταν το ζητούμενο του προγράμματος
2. Tην ανάπτυξη διαλόγου μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, ομάδων και ατόμων, που ασχολούνται με τα θέματα της εκπαίδευσης.
Ως πιλοτική μελέτη, πάνω στην οποία θα στηρίζονταν η χάραξη μεθοδολογίας και η γενικότερη προσέγγιση, επιλέχθηκαν για εξέταση τα ελληνοκυπριακά και τουρκοκυπριακά εγχειρίδια Ιστορίας και Λογοτεχνίας της τελευταίας τάξης του Δημοτικού σχολείου. Μάθε περισσότερα για τα αποτελέσματα της μελέτης.
Γενικές Διαπιστώσεις
Ανάμεσα σε άλλες, μερικές από τις κύριες διαπιστώσεις του προγράμματος ήταν οι ακόλουθες:
- Ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Το μεγαλύτερο μέρος των διδακτικών βιβλίων, προέρχεται από το Υπουργείο Παιδείας της Ελλάδας. Αυτό καταρχήν σημαίνει ότι η αλλαγή ή η αναθεώρηση των σχολικών βιβλίων αφορούν στο μεγαλύτερο μέρος τους το Υπουργείο Παιδείας της Ελλάδας. Όμως το βιβλίο Ιστορία της Κύπρου, καθώς και τα Αναλυτικά Προγράμματα, που εκδίδονται αποκλειστικά στην Κύπρο, μπορούν να αναθεωρηθούν ή να αλλαχθούν χωρίς τη συμμετοχή του ελληνικού Υπουργείου Παιδείας.
- Ασύμμετρη εκπαίδευση . Τα διδακτικά βιβλία που προέρχονται από την Ελλάδα παρουσιάζονται σε γενικές γραμμές εκσυγχρονισμένα σε σχέση με τις εκπαιδευτικές οδηγίες που έχουν δοθεί από την ΕΕ. Από την άλλη μεριά, το βιβλίο Ιστορία της Κύπρου που εκδίδεται με ευθύνη του Υπουργείου Παιδείας της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι βασισμένο σε εκπαιδευτικές μεθόδους που δεν συμβαδίζουν με ότι ισχύει στο μεγαλύτερο μέρος των χωρών της ΕΕ.
- Ανάγκη εκσυγχρονισμού των βιβλίων . Όλα τα βιβλία είναι αρκετά παλιά (γραμμένα στις αρχές της δεκαετίας του 80 ή στα τέλη του 70). Ο άμεσος εκσυγχρονισμός τους είναι απαραίτητος. Εξαίρεση αποτελεί το Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων “Με λογισμό και μ’ όνειρο”, που εκδόθηκε το 2002 και πρόκειται για ένα εξαιρετικό, σύγχρονο βιβλίο.
ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ
Η τελική έκθεση που συντάχτηκε από την ομάδα εργασίας, αφορούσε τις εισηγήσεις για μια πιο ειρηνική εκπαίδευση, όπως αυτές προέκυψαν μέσα από τη μελέτη των διδακτικών βιβλίων. Μερικές από τις εισηγήσεις είναι:
- Εκσυγχρονισμός: άμεση προσαρμογή στις αξίες και τις αρχές ενός πολυεθνικού και πολυπολιτισμικού ευρωπαϊκού χώρου στον οποίο και η Κύπρος ανήκει και ο οποίος μονίμως επεκτείνεται και εμπλουτίζεται με νέους πολιτισμούς.
- Εθνική Ιστορία: Είναι σημαντικό οι μαθητές να εισάγονται στα προβλήματα της Ιστορίας μέσα από τη γνώση καταρχήν της εθνικής τους ιστορίας. Όμως, η γνώση της εθνικής ιστορίας δεν σημαίνει αυτομάτως την πολιτισμική, θρησκευτική και κυρίως εθνική απαξίωση άλλων λαών. Πρώτο λοιπόν στοιχείο της γνώσης της εθνικής ιστορίας είναι βεβαίως να στηρίζεται σε μια ζωντανή αφήγηση που παράγει εικόνες σύνδεσης των μαθητών με ένα ευρύτερο σύνολο (το εθνικό) και που τους γεννά συναισθήματα υπερηφάνειας για το παρελθόν και την ιστορία των προγόνων. Αλλά αυτό δεν πρέπει να γίνεται με τρόπο που να διαστρεβλώνει το παρελθόν και να φτάνει στα όρια της εθνικής προπαγάνδας.
- Εφαρμογή συγκριτικής μεθόδου: Η σύγκριση αποτελεί μια σημαντική μέθοδο κατανόησης της Ιστορίας με κριτικό τρόπο. Έτσι, η περίοδος κατά την οποία οι Έλληνες ήταν υπό οθωμανική κυριαρχία πρέπει να παρουσιάζεται σε σχέση και σε σύγκριση με άλλους λαούς. Οι Σέρβοι, οι Βούλγαροι, κλπ. ήταν επίσης υπό οθωμανική κυριαρχία. Επίσης, στην Ευρώπη υπήρχαν απολυταρχικές εξουσίες αντίστοιχες με την οθωμανική και άλλοι λαοί ήταν υπό απολυταρχικά καθεστώτα. Αυτές οι πολυσύνθετες προσεγγίσεις θα βοηθήσουν τους μαθητές να κατανοήσουν ότι εθνική Ιστορία δεν σημαίνει πόλεμος και απομόνωση από όλους που απειλούν το έθνος, αλλά εθνική Ιστορία σημαίνει επαφές, επιρροές, σχέσεις αλλά και συγκρούσεις αυτού του έθνους με άλλα.
- Πηγές και αρχειακό υλικό: Τα βιβλία πρέπει να εμπλουτιστούν με πηγές, αρχειακό και φωτογραφικό υλικό, κατανοητό από μαθητές του δημοτικού σχολείου, όχι μονόπλευρα επιλεγμένο για την προώθηση μίας συγκεκριμένης ερμηνείας της Ιστορίας και ικανό να τους καλλιεργήσει ερευνητικό και κριτικό πνεύμα. Είναι εξίσου σημαντικό οι μαθητές να έρθουν σε επαφή με σύγχρονες μεθόδους μάθησης, όπως ντοκιμαντέρ, προφορικές μαρτυρίες, μέσα από τις οποίες θα μαθαίνουν να αναζητούν την αντικειμενική προσέγγιση της Ιστορίας.
Συνεργασία Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων
Η συνεργασία της ελληνοκυπριακής ομάδας της ΑΚΤΗΣ με την τουρκοκυπριακή ομάδα του οργανισμού POST, που μελέτησε τα διδακτικά βιβλία της 5ης (τελευταίας) τάξης του δημοτικού της τουρκοκυπριακής κοινότητας, κατέδειξε ότι μεγάλα προβλήματα παρουσιάζει και η τουρκοκυπριακή εκπαίδευση όπου οι μαθητές διαπαιδαγωγούνται στην αντίληψη ενός “Εμείς” που απαξιώνει τον “Άλλο”, δηλαδή τους Έλληνες. Θα ήταν ίσως σκόπιμο να συγκροτηθεί μια παιδαγωγική επιτροπή απαρτιζόμενη από Ελληνοκυπρίους και Τουρκοκυπρίους επιστήμονες, η οποία θα μελετήσει την περίπτωση συγγραφής ενός “πιλοτικού” βιβλίου για την Ιστορία της Κύπρου, στο οποίο θα υπάρχει η ανάδειξη του εθνικού “Εμείς” της κάθε κοινότητας αλλά συγχρόνως και η ανάδειξη της συνύπαρξης αυτών των δύο “Εμείς” στον κυπριακό χώρο.
Mε την υποστήριξη του Δικοινοτικού Προγράμματος Ανάπτυξης που χρηματοδοτείται από το USAID και το UNDP και εκτελείται από το UNOPS